کلیپ روز دوازدهم: امتحان مشترک ملت‌ها
گزیده‌ای از بسته آموزشی مرزبانی اعتقادی
متن روز دوازدهم: آنکه خدا بیش از همه دوستش دارد ...
اصلاً اگر شما نبودید، زمین و زمان را نمی‌آفریدم. بهشت و جهنمی را خلق نمی‌کردم... به خود آدم نیز گفته‌ام که آفرینش او تنها و تنها به خاطر شماست. اساساً دنیا و آخرت، بدون شما و برای غیر شما، ارزش آفریدن ندارد. همۀ هستی به طفیل وجود شما خلق شده است.
جملات بالا، مضامین حدیث قدسی معروفی است که خطاب به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت گرامی ایشان(علیهم السلام)، در منابع متعدّد و با توضیحات گوناگون به دست ما رسیده است.
«لَوْلَاكَ مَا (لَما) خَلَقْتُ الْأَفْلَاكِ.»
اگر تو نبودی، افلاک [زمین و آسمان و هستی] را نمی‌آفریدم.
«وَ لَوْلَاهُ مَا خَلَقَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ شَيْئاً مِمَّا خَلَقَ.»
و اگر پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) نبود، خداوند عزّوجلّ، هیچ‌چیز از آنچه را که خلق کرده است، نمی‌آفرید.
شرح بیشتر این محوریّت را در روایت زیر می‌توان شاهد بود:
«... فَرَفَعَ آدَمُ رَأْسَهُ فَنَظَرَ إلَى ساقِ الْعَرْشِ فَوَجَدَ عَلَيْهِ مَكْتُوباً «لا إلهَ إلَّا الله مُحَمَّدٌ رَسُولُ الله وَ عَلِيُّ بْنُ أبي طَالِبٍ أمِيرُالْمُؤْمِنِينَ وَ زَوْجَتُهُ فَاطِمَةُ سَيِّدَةُ نِسَاءِ الْعَالَمِينَ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ سَيِّدا شَبَابِ أهْلِ الْجَنَّةِ.» فَقَالَ آدَمُ: يَا رَبِّ! مَنْ هَؤُلَاءِ؟ فَقَالَ عَزَّوَجَلَّ هَؤُلاءِ مِنْ ذُرِّيَّتِكَ وَ هُمْ خَيْرٌ مِنْكَ وَ مِنْ جَمِيعِ خَلْقي وَ لَوْ لَا هُمْ مَا خَلَقْتُكَ وَ لَا خَلَقْتُ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ وَ لَا السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ... .»
... پس آدم سرش را بلند کرد و سپس به پایه عرش نگریست، این نوشته را در آنجا یافت: «معبودى جز اللّٰه نیست، محمّد رسول خداست و علىّ بن ابی‌طالب امیرِ مؤمنان است و همسرش فاطمه سرور زنان جهانیان است و حسن و حسین دو سرور جوانان اهل بهشت هستند.» [آنگاه] آدم عرضه داشت: پروردگارا! این‌ها چه کسانی هستند؟ خداى عزّوجلّ فرمود: این‌ها از ذریّه [و فرزندان] تو هستند. آنان از تو و از تمام آفریدگان من برترند و اگر آنان نبودند نه تو را مى‌آفریدیم و نه بهشت و دوزخ را و نه آسمان و زمین را... .
همه آفرینش به گل روی آن‌هاست. زیرا هدف آفرینش، چیز ی جز معرفت و بندگی خدا نیست و آن‌ها معنا و تجسّم شناخت و عبادت پروردگارند.
تنها با تو: آغاز آفرینش
اکنون به نقطه آغاز آفرینش برویم... زمانی که بالاخره خلقت آغاز شد! اصلاً زمان هم خلق نشده بود! خداوند آفرید... از هیچ آفرید...
صحبت سر خلقت آسمان‌ها، زمین و آدمیان نیست، سخن از آغاز آفرینش است...
بالاخره یکی از آفریدگان، اوّلین مخلوق الهی است؛ این نخستین مخلوق که بود و چه بود؟
آنکه خدا بیش از همه دوستش دارد... خداوند به علم غیب خویش می‌دانست که چه کسی و چه کسانی محبوب و مُحِبّ و حبیب او هستند، پس در اوّلین گام خلقت، آن‌ها را آفرید تا نزدیک‌ترین مخلوقات به خودش شوند. او آن بزرگواران را مبدأ و محور تمامی آفرینش قرار داد و همین موضوع، رمز اصلی و منشأ ولایت تکوینی آن بزرگواران است.
گزارشی کوتاه و بس فشرده از این مقام و فضای محیّرالعقول را در این روایت و همچنین احادیث و گزارش‌های بعدی، می‌توان نظاره کرد و همسویی آن‌ها را با آیۀ کریمۀ ﴿وَ ما خَلَقتُ الجِنَّ و الإنسَ إلّا لِیَعبُدونَ﴾ شاهد بود. روایت زیر نشان می‌دهد که در اوّلین گام آفرینش نیز عبادت آغاز شده است، زیرا همان‌گونه که بارها بیان شد، هدف از خلقت، چیزی جز معرفت و عبادت نبوده است، آن‌هم عبادت توسّط بهترین بندگان.
امام باقر(علیه السلام) در این‌باره چنین می‌فرمایند:
«يَا جابِر! إنَّ اللهَ أوَّلَ مَا خَلَقَ، خَلَقَ مُحَمَّداً(صلی الله علیه و آله) وَ عِتْرَتَهُ الْهُدَاةَ الْمُهْتَدينَ. فَكانُوا أشْباحَ نُورٍ بَيْنَ يَدَي اللهِ. قُلْتُ: و ما الْأشْبَاحُ؟ قالَ: ظِلُّ النُّورِ؛ أبْدَانٌ نُورانِيَّةٌ بِلا أرْوَاحٍ وَ كانَ مُؤَيَّداً بِرُوحٍ واحِدَةٍ وَ هِيَ رُوحُ الْقُدُسِ، فَبِهِ كانَ يَعْبُدُ اللهَ وَ عِتْرَتُه.»
اى جابر! همانا خدا در آغاز آفرینش، محمّد(صلی الله علیه و آله) و خاندان راهنما و راه‌یافتۀ او را آفرید. پس آن‌ها در پیشگاه خدا اشباح نوری بودند. جابر گوید: عرض کردم: اشباح چیست؟ حضرت فرمودند: [یعنى] سایه نور، پیکرهاى نورانى بدون روح و حضرت محمّد(صلی الله علیه و آله) تنها با یک روح پشتیبانی و حمایت می‌شد و آن روح القُدُس بود که او و خاندانش به‌وسیلۀ آن، خدا را عبادت می‌کردند... .
همچنین امام باقر(علیه السلام) در حدیثی دیگر به شرح بیشتر موضوع می‌پردازند و می‌فرمایند:
«... ثُمَّ قالَ لِمُحَمَّدٍ(صلی الله علیه و آله) وَ عِزَّتي وَ جَلَالي وَ عُلُوِّ شَأْني، لَوْلاكَ وَ لَوْ لَا عَليٌّ وَ عِتْرَتُكُمَا الْهادُونَ الْمَهْدِيُّونَ الرَّاشِدُونَ، ما خَلَقْتُ الْجَنَّةَ وَ النَّارَ وَ لَا الْمَكَانَ وَ لَا الْأرْضَ وَ لَا السَّماءَ وَ لَا الْمَلَائِكَةَ وَ لَا خَلْقاً يَعْبُدُني... مِنْ أَجْلِكُمْ ابْتَدَأْتُ خَلْقَ ما خَلَقْتُ... ثُمَّ قالَ أَبُوجَعْفَرٍ؟ع؟: فَنَحْنُ أوَّلُ خَلْقِ اللهِ وَ أوَّلُ خَلْقٍ عَبَدَ اللهَ وَ سَبَّحَهُ وَ نَحْنُ سَبَبُ خَلْقِ الْخَلْقِ وَ سَبَبُ تَسْبِيحِهِمْ وَ عِبادَتِهِمْ مِنَ الْمَلائِكَةِ وَ الْآدَمِيِّينَ. فَبِنَا عُرِفَ اللهُ وَ بِنَا وُحِّدَ اللهُ وَ بِنَا عُبِدَ اللهُ... .»
... سپس خداوند به [حضرت] محمّد(صلی الله علیه و آله) چنین فرمود: به عزّت و بزرگی خودم و برتری شأن و مقامم سوگند می‌خورم که اگر تو و علی و خاندان راهنما و راه‌یافته و راه‌شناست نبودید، نه بهشت و دوزخ را می‌آفریدم و نه مکان و زمین و آسمان و فرشتگان و نه هیچ خلقی که مرا بندگی کند را خلق نمی‌کردم... برای شما [و به گل روی شما] خلقت آفریدگانم را آغاز کردم... سپس امام باقر؟ص؟ فرمودند: پس ما اولین مخلوقات الهی هستیم، و نخستین آفریده‌هایی هستیم که خدا را پرستش کرده و او را تسبیح گفته است و ما سبب آفرینش آفریده‌ها و علّت تسبیح و بندگی آن‌ها از فرشتگان تا آدمیان هستیم؛ پس خداوند به ما شناخته می‌شود، به ما یگانه دانسته می‌شود و به ما بندگی و عبادت می‌شود... .
ابوذر غفاری نیز به نقل از نبیّ مکرّم(صلی الله علیه و آله) در حدیثی طولانی، معراج پیامبر(صلی الله علیه و آله) را روایت می‌کند. در بخشی از این گزارش، سخن از آغاز آفرینش به میان می‌آید و پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در این‌باره چنین می‌فرمایند:
«... قُلْتُ يا مَلائِكَةَ رَبِّي! هَلْ تَعْرِفُونَّا حَقَّ مَعْرِفَتِنَا؟ فَقَالُوا: يَا نَبِيَّ اللهِ! وَ كَيْفَ لَا نَعْرِفُكُمْ وَ أنْتُمْ أوَّلُ ما خَلَقَ اللهُ، خَلَقَكُمْ أشْبَاحَ نُورٍ مِنْ نُورِهِ في نُورٍ مِنْ سَنَاءِ عِزِّهِ وَ مِنْ سَنَاءِ مُلْكِهِ وَ مِنْ نُورِ وَجْهِهِ الْكَرِيمِ وَ جَعَلَ لَكُمْ مَقَاعِدَ في مَلَكُوتِ سُلْطَانِهِ وَ عَرْشُهُ عَلَى الْمَاءِ قَبْلَ أنْ تَكُونَ السَّمَاءُ مَبْنِيَّةً وَ الْأَرْضُ مَدْحِيَّةً ثُمَّ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأرْضَ فِي سِتَّةِ أيَّامٍ ثُمَّ رَفَعَ الْعَرْشَ إلَى السَّمَاءِ السَّابِعَةِ، فَاسْتَوَى عَلى عَرْشِهِ وَ أنْتُمْ أمَامَ عَرْشِهِ تُسَبِّحُونَ وَ تُقَدِّسُونَ وَ تُكَبِّرُونَ ثُمَّ خَلَقَ الْمَلائِكَةَ... .»
... گفتم: اى فرشتههاى پروردگارم، آیا ما را آنچنان که باید، می‌‌شناسید؟ پس گفتند: اى پیغمبر خدا، چگونه شما را نشناسیم در حالی‌که شما نُخُستین آفریدۀ خدایید، شما را اشباح نوری از نور خود در نوری از پرتو عزّت خود و از درخشش پادشاهی خود و از نور وجه خود آفرید و برای شما در ملکوت سلطنتش در حالی که عرش او بر ماء بود، جایگاهی قرار داد پیش از آنکه آسمان بنا شود و زمین گسترده شود، سپس آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفرید و عرش را تا آسمان هفتم برافراشت و بر عرش استیلا یافت در حالی که شما جلوی عرش او تسبیح و تقدیس و تکبیر وی را می‌گفتید، سپس فرشتهها را آفرید... .
گزیده‌ای از کتاب «یگانه دوران»، دوره آموزشی «محور مقدس»