کلیپ روز چهارم: چرا تاریخ می‌آموزیم؟
گزیده‌ای از بسته آموزشی «مرزبانی اعتقادی» - دوره «پس از غروب»
متن روز چهارم: ارزش انسان
مطلبی را از مرحوم علّامه محمّد تقی جعفری نقل می‌کنیم:
پیش از انقلاب، عده‌ای از جامعه‌شناسان و اندیشمندان برتر دنیا در دانمارک گرد هم آمده بودند تا پیرامون موضوع مهمّی به بحث و تبادل نظر بپردازند. از من نیز برای شرکت در این جلسه دعوت شده بود. موضوع مهمّ جلسه این بود: «ارزش واقعی انسان به چیست؟»
همه می‌دانیم که برای سنجش ارزش هر چیزی، نیاز به عیار و معیار خاصّی داریم. مثلاً معیار ارزش طلا، به وزن و میزان خلوص آن است. معیار ارزش بنزین، به مقدار و کیفیّت سوختن و میزان بهره‌وری آن است. معیار ارزش پول، پشتوانه آن و میزان قدرت خرید توسّط آن است. اما معیار ارزش انسان‌ها به چیست؟ کدام انسان باارزش است و کدام آدمی کم ارزش؟ چه کسی شخصیّت بالاتر و فراتری دارد و چه کسی بی‌شخصیّت است؟
طبیعی است که هر یک از اندیشمندان و جامعه‌شناسان آن جمع، صحبت‌هایی داشتند و معیارهای خاصّی را ارائه دادند. وقتی نوبت به بنده رسید. عرض کردم:
اگر می‌خواهید بدانید یک انسان چقدر ارزش دارد، ببینید به چه چیزی علاقه دارد و به چه چیزی عشق می‌ورزد. کسی که عشقش یک آپارتمان دو طبقه است، در واقع ارزشش به مقدار همان آپارتمان است. کسی که عشقش ماشینش است، ارزشش نیز به همان میزان است. اما کسی که عشقش، خداوند متعال است، ارزشش نیز به اندازه خداست.
من این مطلب را گفتم و پایین آمدم. وقتی حاضرین صحبت‌های مرا شنیدند، بی‌اختیار برای چند دقیقه، روی پای خود ایستادند و کف زدند. وقتی تشویق آن‌ها تمام شد، من دوباره بلند شدم و پشت تریبون رفتم و عرض کردم:
عزیزان! این کلام، این شاخص و میزان، از من نبود، بلکه من آن را از شخصی به نام علی (علیه السلام) یاد گرفته‌ام. آن حضرت است که می‌فرمایند:
«قِیمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یُحَسِّنُهُ.»
«ارزش هر انسان، به اندازه چیزی است که آن را دوست می‌دارد.»
وقتی این کلام را گفتم، حاضرین، دوباره به نشانه احترام به وجود مقدّس امام امیرالمؤمنین علی علیه السلام از جا بلند شدند و چند بار نام آن حضرت را بر زبان جاری کردند.
رمز ارزش و هویّت
شما برای چه چیزی قیمت قائلید؟ دغدغه شما چیست؟ بهتر است این سؤال را دقیق‌تر و به بیانی عمیق‌تر، این چنین تکرار کنیم:
شما کیستید و ارزش شما به چیست؟
یک پاسخ مهم به این سؤال عمیق این است:
شما، فهرست آرزوها و دغدغه‌هایتان هستید و ارزش شما به ارزش آن‌هاست.
مولوی نیز موافق این پاسخ است. آن را رمز هویّت و شخصیّت آدمی می‌داند، آنجا که سروده است:
گر در طلب منزل جانی، جانی / گر در طلب لقمه نانی، نانی
این نکته رمز گر بدانی، دانی / هر چیز که در جُستن آنی، آنی
مولوی زیبا سروده، ولی حرف جدیدی ندارد. این رمز، تکرار همان سخن امیرالمؤمنین علیه السلام است که به حق، درس بزرگی برای زندگی است.
گزیده‌ای از کتاب ترس، زشت و زیبا - دوره آموزشی مهارت جرأت‌مندی