انسان‌ها در زندگی خود در مسندهای مختلفی قرار می‌گیرند و هر مسندی اقتضائات خاص خود را دارد. معلم در مسند بسیار خاصی نشسته است که آثار کار او تا نسل‌ها امتدا می‌یابد لذا بر معلم فرض است که از باید و نبایدهای این سمت باخبر باشد.اهمیت معلم در اسلام، بیانگر نقش و کاربرد او در جامعه است. در این دوره به نقش‌های اساسی معلم در دیدگاه اسلام، جایگاه اخلاق در معلمی، شیوه‌های تربیتی، تقسیم‌بندی مقاطع تربیت و مهم‌تر از همه به بایدها و نبایدهای معلمی پرداخته می‌شود.
معرفی دوره با بیان استاد:
سرفصل های دوره:
عنوان درس | موضوع درس |
1. توجه به اقتضائات هر منصب | انسان‌ها در زندگی خود در مسندهای مختلفی قرار می‌گیرند و مشخص است که هر مصدر و مسندی اقتضائات خاص خود را دارد. كسى كه می‌خواهد منصب تعليم را عهده‌دار شود، بايد قبلاً مراتب صلاحيت و شايستگى خويش را براى تصدى چنين مقامى در خود فراهم آورد و اين شايستگى، در تمام مظاهر وجود او پديدار باشد. معلم در مسند خاصی نشسته است و باید از باید و نبایدهای این سمت باخبر باشد. |
2. اهمیت علم‌آموزی و جایگاه معلم در اسلام | اهمیت علم و علم‌آموزی به قدری است که در فرمایشات متعددی از نبی مكرم اسلام صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام بارها به ضرورت آن تأکیدات فراوانی شده است. اهمیت معلم در اسلام، بیانگر نقش و کاربرد او در جامعه است. در متون اسلامی چهار نقش اساسی برای معلم بیان شده است: معلم تداوم‌بخش راه انبیاء، معلم در نقش راهنما و روشنگر، معلم مدافع مرزهای فرهنگی، معلم در نقش آمر به معروف و ناهی از منکر. |
3. جایگاه اخلاق در معلمی | در این درس، به طور خلاصه ویژگی‌های مؤمن با توجه به روایات بیان شده و تاکید می‌شود که این شرایط و ویژگی‌ها برای یک معلم صدچندان است. در این مقام بر تقدم تأدیب نفس بر تعلیم دیگران تاکید شده، صبر و شرح صدر از لوازم معلمی دانسته شده و خاطر نشان می‌گردد که در عین همه این الزامات برای معلم، تعلیم و تربیت تعطیل‌بردار نیست. |
4.دعوت‌کنندگان خاموش | به سوی ما دعوت کننده باشید اما دعوت‌کنندگان خاموش! در تاریخ اسلام تعداد افرادی که با دیدن سیره اهل بیت علیهم السلام به دین گرایش پیدا کرده‌اند بیش از افرادی است که با جلسه‌ی بحث و مناظره و گفتگو به اسلام گرایش پیدا کرده‌اند. سلوک متدینین در جذب و هدایت افراد بسیار مؤثر است و این سلوک در دو عنوان تربیت به سیره و تربیت تشعشعی توضیح داده می‌شود. |
5. وظایف معلم نسبت به خود | معلم داراى آداب و وظایف ويژه نسبت به خود می‌باشد كه در این درس تنها به بخشی از آن اشاره می‌شود. مباحثی چون به کار گرفتن علم، آداب عبادت و تهجد، نگاه به دنیا و نگاه به مرگ در این درس مورد توجه قرار گرفته است. |
6. روش آموزشی | هدف از آموزش چیست؟ در این درس با توجه به هدف آموزش، بیان می‌گردد که در امر تربیت به دو شیوه می‌توان عمل نمود: 1) شیوه تبلیغی 2) شیوه آموزشی این دو روش تفاوت‌های زیادی داشته و ملزومات مختلفی نیز نیاز دارد و لذا شامل بایدها و نبایدهای متفاوتی نیز می‌شود. |
7. توجه به اهداف مقطع آموزشی (تا هفت سالگی، ....) | یکی از محورهای مهم تربیت، تقسیم مقطعی فرآیند تربیت است. در این میان، هر مقطع سنی ویژگی‌های خاص خود را دارد و راهبردهای تربیتی متناسب با این ویژگی را طلب می‌کند. روایات اهل بیت علیهم السلام مقاطع تربیت‌پذیری فرزندان را تا جوانی به سه دوره هفت ساله تقسیم کرده‌اند و برای هر یک ویژگی‌هایی بیان فرموده‌اند. این تقسیم‌بندی در کنار برخی توصیه‌ها و راهکارها مبنای مطالب این بخش می‌باشد. |
8. وظایف سه‌گانه (آموزشی، تربیتی، مدیریتی) | از یک دیدگاه، می‌توان بایدها و نبایدهای معلمی را در سه دسته وظایف معلمی تقسیم بندی نمود: وظایف آموزشی، وظایف تربیتی، وظایف مدیریتی. هر یک از نقش‌های سه‌گانه معلم، بسته به نوع نظام آموزشی، در عملکرد معلم تأثیرگذارند ولی هر چه که معلم، معلم‌تر می‌شود و تجربه بیشتری کسب می‌کند، می‌تواند ارتباط معنادارتری بین این سه حوزه برقرار کند، به گونه‌ای که یک معلمِ کار آزموده و باتجربه می‌تواند با یک تیر، سه نشان بزند و با انجام یک کار، هر سه هدف آموزشی، تربیتی و مدیریتی را تأمین کند. |
9. وقت‌گذاری | معلم باید برای یک کلاس، سه بازه زمانی وقت بگذارد: قبل از کلاس، حین کلاس، بعد از کلاس. با شرح وظایف معلم در این سه بازه زمانی نتیجه می‌گیریم که باید برای معلمی وقت و مایه گذاشت. |
10. برخی بایدهای معلمی | آگاهی از مصادیق مواردی که یک معلم باید رعایت کند، لازمه نیل به موفقیت او در کار تعلیم و تربیت است. در این بخش به برخی از این بایدها با استفاده از تجربیات معلمان موفق و بهره‌گیری از توصیه‌های متخصصان علوم تربیتی پرداخته شده است. |
11. برخی از نبایدها | اهمیت دانستن نبایدها در رفتار معلم کمتر از آگاهی او در زمینه بایدها نیست. در این درس به مصادیقی از نبایدهای معلمی اشاره می‌شود. |
12. معرفی کتاب (آموزشی، تربیتی، مدیریتی) | علمای سلف و نویسندگان متأخر، کتب متعدد و باارزشی در زمینه تعلیم و تربیت، ارزش علم، وظایف مربی و متربی و ... نگاشته‌اند. برخی از این کتب با توضیحات مختصر در این درس به دانشجویان معرفی می‌گردد. |
مشخصات:
عنوان | مقدار |
ساعت تدریس کارگاهی | 6 هفته، 12 ساعت |
تعداد درس | 12 |
پیش نیاز | ندارد |
ایتا
بله
اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید