دوره کامل آموزش سواد رسانه‌ای بومی و متناسب با دست‌آوردها و تجارب جهانی
همان طور که می‌دانید یکی از بزرگ‌ترين بازيگران و مهندسان در دوران ما، رسانه است. پس شناخت عصر جديد، بدون شناخت دقيق کارکرد رسانه‌ها در اين دوران، شناختی بس ناقص و بی‌ثمر است. در مجموعه کتاب های سواد رسانه ای نوشته دکتر علیرضا موذن سعی شده است شناخت دقیق و همه جانبه‌ای از رسانه و کارکرد های آن در دوران ما صورت بگیرد.
این مجموعه در سه جلد با عنوان‌های «مهندس تازه به دوران رسیده»، «مدرس تازه به دوران‌رسیده» و «مهندس مخفی» توسط انتشارات مدرسه منتشر شده است. در ادامه به معرفی مختصری از هر جلد می‌پردازیم.
درباره مؤلف کتاب، دکتر علیرضا موذن
جناب آقای دکتر موذن از پیشگامان و پژوهشگران حوزه سواد رسانه‌ای و همچنین از نویسندگان کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای وزارت آموزش و پرورش هستند. ایشان با توجه به سابقه و فعالیت در زمینه کارهای کامپیوتری، درباره آینده تربیت در نسل جدید دغدغه‌مند شدند. دکتر موذن برای پاسخ به این سؤال و توانمندسازی متولیان تعلیم و تربیت و ارائه راهکار برای چالش‌های پیش روی جوانان و نوجوانان، شروع به تدوین مجموعه آموزشی دوران ما کردند. به تدریج این بسته‌ی آموزشی گسترش یافت و به یک مجموعه‌ی کامل برای «دوران ما شناسی» تبدیل شد. سه کتاب حاضر بخشی از بسته آموزشی «رسانه و صنعت سرگرمی در دوران ما» است.
برخی سوابق و فعالیت‌های علیرضا مؤذن
- تحقیق، پژوهش، تألیف، تدریس در حوزه‌های مختلف دینی، تربیتی، تفکر و رسانه
- عضو هیات تألیف کتاب تفکر و سواد رسانه‌ای وزارت آموزش و پرورش
- سابقه تدریس در دانشگاه‌ها و وزارت آموزش و پرورش (علوم رایانه‌ای و انسانی)
- حضور در برنامه‌های مختلف صدا وسیما به عنوان کارشناس
- طراحی و اجرای برنامه آموزشی تربیت دوران ما با هدف شناخت ویژگی‌های عصر جدید با تکیه بر آموزش سواد رسانه‌ای در مدارس برگزیده تهران
- طراحی و تولید مجموعه نرم‌افزارهای تحقیقاتی کتابداری تحت عنوان «کاوش» که به صورت گسترده در سطح کشور مورد بهره برداری مراکز علمی است.
- مشاوره تخصصی در تولید مجموعه گسترده نرم‌افزارهای اسلامی ویژه کودکان و نوجوانان
- اجرای برنامه‌های مختلف سخنرانی و دوره‌های کوتاه مدت آموزشی در حوزه‌های مختلف در مراکز گوناگون در نهادهای فرهنگی، علمی و حوزوی
جلد اول، کتاب «مهندس تازه به دوران رسیده»
با ورود به بحث سواد رسانه (media literacy)، اولین سؤالی که مطرح می‌شود این است که «سواد رسانه ای چیست و چرا به آن نیاز داریم؟». واقعیت این است که در منابع مختلف، شاهد تعاریف و مفاهیم گوناگونی از سواد رسانه‌ای هستیم. این عدم انسجام، در منابع فارسی، چه بسا بیشتر هم به چشم می‌آید. اما، بهترین روش و منطقی‌ترین راه، برای رسیدن به چیستی سواد رسانه‌ای، شروع تحلیل از چرایی نیاز به آن است. به همین دلیل، در جلد اول، برای آنکه به تعریف مناسب سواد رسانه‌ای دست یابیم، از چرایی نیاز به سواد رسانه ای آغاز شده است، و در کتاب بعدی به چیستی آن پرداخته می‌شود.
سه هدف اصلی و مهم کتاب «مهندس تازه به دوران رسیده»
1. ترسیم چرایی نیاز به سواد رسانه‌ای؛ این مهم، خود بهترین راه برای رسیدن به چیستی و تعریف مناسب برای سواد رسانه است.
2. رسانه‌شناسی بدون توجه به نوع رسانه که بخش مهمی از سواد رسانه‌ای است.
3. «دوران ما شناسی» از منظر شناخت رسانه در این دوران؛ به هر میزان که رسانه مهم باشد، فراگیری سواد رسانه‌ای نیز مهم خواهد بود. به هر میزان که رسانه با دوران ما در هم آمیخته، «دوران ما شناسی» نیز با سواد رسانه‌ای همراه و همزاد خواهد شد.
در راستای این اهداف در کتاب حاضر برای شناخت رسانه، قدم به قدم به بررسی ویژگی‌ها، کارکردها و قدرت رسانه پرداخته شده است. همچنین سعی شده است در این مسیر، با تمرین‌ها و تحلیلی متون و تصاویر، قدرت تحلیل، نقد و بررسی هوشمندانه پیام تقویت شود.
جلد دوم، کتاب «مدرس تازه به دوران رسیده»
مباحث مطرح شده در جلد دوم از مجموعه کتاب‌های سواد رسانه‌ای، به طور خلاصه به شرح زیر است:
1. تعریف سواد و سواد رسانه‌ای به همراه ارائه نمونه‌ها و تمرین ها و تحلیل‌های مختلف، برای شناخت اجزای این دانش و مهارت جدید.
2. مروری بر چند پدیده‌ی رسانه‌ای، با هدف شناخت اجزای این دانش و اعمال آن در مثال‌ها و مصادیق مختلف. به عبارت دیگر، به گشت و گذار در عالم سواد رسانه‌ای پرداخته شده است. با این گشت و گذار، مخاطب محترم می‌تواند یک لایه از کل این دانش را کسب کند و در کتاب‌های بعدی، عمق و گستره‌ی آن را بیشتر کند (روش آموزش حلزونی). چند متن رسانه‌ای، پویانمایی، کاریکاتور و یک فیلم سینمایی هالیوودی، مجموعه‌ای هستند که این گشت و گذار را شکل داده‌اند.
جلد سوم، کتاب «مهندس مخفی»
مهم‌ترین هدف سواد رسانه، دانش و توانایی «نقد هوشمندانه‌ی پیام» است. در مواجهه با یک پیام و برای نقد هوشمندانه آن، پاسخ به پنج سؤال کلیدی در سواد رسانه می‌تواند راهگشا باشد. این پنج سؤال عبارتند از:
1. چه کسی پیام را به وجود آورده است؟ (فرستنده‌شناسی)
2. در ارسال پیام چه تکنیک خلاقانه‌ای به کار گرفته شده است تا توجه من جلب شود؟ (تکنیک‌شناسی)
3. چگونه ممکن است افراد مختلف، این پیام را به شکل‌ها و گونه‌های متفاوت بفهمند؟ (مخاطب‌شناسی)
4. چه دیدگاه‌ها، ارزش‌ها، چه نوع سبک زندگی و چه مقاصدی در پیام بیان شده است یا از آن حذف شده است؟ (مضمون‌شناسی)
5. چرا پیام فرستاده شده است؟ (انگیزه و هدف‌شناسی)
در جلد سوم، به طور گسترده‌تر به نخستین پرسش از آن مجموعه پرداخته شده است. در این پرسش، یعنی «چه کسی این پیام را فرستاده است؟» به موضوع و اهمیت «فرستنده‌شناسی» در تحلیل هوشمندانه پیام توجه ویژه شده است. همچنین این کتاب به بخشی از پرسش پنجم، یعنی «چرا این پیام فرستاده شده است؟» خواهد پرداخت. پرسش پنجم، غایت و هدف نهایی تحلیل یک پیام است. به مناسبت این پرسش، انگیزه‌های بزرگ ارسال پیام توسط بزرگترین تولیدگنندگان آثار رسانه‌ای تحلیل شده است. اقتصاد توجه، مهندسی غفلت، پدیده بی‌طرفی و بی‌سانسوری، تأثیر فضا، زمان و مکان ارسال پیام در تحلیل آن، انحصار رسانه، آشنایی با فضای حاکم بر تولید‌کنندگان بزرگ آثار رسانه‌ای و... از جمله موارد مهم در آموزش رسانه‌ای است که به بهانه دو سؤال کلیدی فوق، در این جلد مورد توجه و تحلیل قرار گرفته است.
برگی از کتاب «مهندس خفی»
«فردی به عنوان یک آرزو، از غول چراغ جادو چنین درخواست کرده بود:
آنقدر پول در اختیار من بگذار که نتوانم بشمارم.
آرزویش برآورده شد؛ بیچاره، تبدیل به کارمند بانکی شد که فرصت شمردن پول مردم را نداشت و به همین جهت، دائماً مورد بازخواست و توبیخ مدیران بانک بود!
این داستان، کم و بیش به شرایط امروز ما شبیه است؛ اگر روزی دست‌یابی ساده و آسان همگان به اطلاعات، از جمله آرزوهای بشر بود، اینک خوشبختانه چنینی آرزویی برآورده شده است و ما فرزندان این زمانه، با گوشت و پوست‌مان، معنای «انفجار اطلاعات» و بلکه «اشباع اطلاعاتی» را درک می‌کنیم.
تعداد رسانه‌های در دسترس و میزان وقت‌گذاری ما برای رسانه‌ها روز به روز، بیشتر می‌شود. به شکلی که مثلاً با رفتن به سراغ ماهواره و دیدن صدها و بلکه هزارها شبکه مختلف و متنوع، در انتخاب یک شبکه، دچار حیرت می‌شویم. با رفتن از یک شبکه به شبکه دیگر، احساس می‌کنیم مطالبی که در آن کانال بود را از دست داده‌ایم. این را مقایسه کنید با زمانی که اصلاً تلویزیونی در کار نبود.
اگر به دنبال یک موضوع ساده در اینترنت، جست و جو کنیم و چشمانمان به عدد میلیونی صفحات پیدا شده بیفتد، طبیعی است که احساس عدم آرامش کنیم. این را هم مقایسه کنید با زمانی که یک فرد به دنبال یک موضوع، مجبور بود کتابخانه‌های مختلف را با رنج و مشقت و وقت‌گذاری بسیار در نوردد. اکنون ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که آمار داده شده در مورد حجم اطلاعات و تعداد رسانه‌های در دسترس، به سرعت قدیمی می‌شود.
کوتاه سخن آن که امروزه، نه تنها با کمبود اطلاعات مواجه نیستیم، بلکه اطلاعات، آنقدر ارزان و در دسترس شده است که دچار «سرریز اطلاعات» شده ایم. مشکل امروز ما «مدیریت اطلاعات» و «مدیریت رفتارهای خود در مقابل حجم انبوه و گسترده و روزافزون اطلاعات» است. اینک فضای مخاطبان و گیرندگان پیام چنین است، ولی فضا و مسئله و مشکل از سوی فرستندگان پیام، کاملاً شکل دیگری دارد. ...»
آشنایی با دیگر کتاب‌های نویسند:
- کتاب «مهندسی من»: این کتاب اولین بخش از مجموعه دوران ما است. در این کتاب با پرداختن به اهمیت شناخت زمانه، به بررسی عوامل مؤثر بر شخصیت و هویت انسان در این دوران پرداخته شده است. برای مطالعه بیشتر درباره کتاب «مهندسی من» کلیک کنید.
- کتاب «ترس، زشت و زیبا»: در این کتاب ضمن بهره‌گیری از تعالیم غنی اسلام و فرهنگ ایرانی و دست‌آوردهای اندیشمندان خارجی با پرهیز از التقاط، محتوای مناسب و منحصر بفردی برای آموزش مهارت جرأت‌مندی تدارک دیده شده است. مطالعه بشتر درباره کتاب ترس، زشت و زیبا کلیک کنید.
- مجموعه کتاب‌های «محور مقدس»: این مجموعه که به تازگی توسط نشر نیستان منتشر شده است، از دیگر آثار دکتر موذن است. این مجموعه به مهم ترین مباحث اعتقادی با بیانی نو و امروزی پرداخته است. برای مطالعه بیشتر درباره کتاب‌های محور مقدس کلیک کنید.
خرید کتاب‌های سواد رسانه‌ای
برای سفارش کتاب روی لینک زیر کلیک کنید
دوره آموزشی سواد رسانه‌ای در مؤسسه بصائر
در مؤسسه بصائر، ویژه معلمین، اساتید قرآنی و طلاب حوزه علمیه، دوره آموزشی سواد رسانه‌ای برگزار می‌شود.
این دوره‌ها با عنوان «سواد رسانه‌ای 1 – رسانه شناسی» و «سواد رسانه‌ای 2 – فرستنده شناسی» در دو ترم آموزشی ارائه می‌شود. دوره اول شامل مباحثی از جلد اول و جلد دوم است. دوره دوم نیز جلد سوم از مجموعه کتاب های سواد رسانه‌ای به همراه مباحث باقی مانده از جلد اول تدریس می‌شود.
دانشجویان پس از گذراندن این دو دوره، می توانند در دوره‌ی آموزشی «تربیت مدرس سواد رسانه‌ای» شرکت کنند تا با نحوه و متدهای تدریس نیز آشنا شوند.
مشاهده سرفصل‌های دوره‌های سواد رسانه‌ای و تربیت مدرس سواد رسانه‌ای
ایتا
بله
اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید