میرحامد حسین هندی

زندگینامه میر حامد حسین

علامه میرحامد حسین، از خاندانهای اصیل سادات موسوی است. و با 27 واسطه، نسبتش به امام هفتم امام موسی کاظم (عليه السلام) می رسد. نیاکان او در طول قرون گذشته، همه از سادات اهل علم و زهد و فضیلت بوده اند. شایان ذکر است که این خاندان در اصل ایرانی بودند و در نیشابور زندگی می کردند.

سید محمد حسین (متوفی 1288ق)، پدربزرگ میر حامد حسین، فقیه ارجمند و در زهد و عبادت سرآمد روزگار بود. گفته اند: از زمانی که به سن بلوغ رسید، هرگز نمازهای مستحبی اش ترک نشد.

علامه سید محمد قلی (متوفی 1260ق) پدر میر حامد حسین، از علمای بزرگ قرن سیزدهم هجری و از صاحب نظران در علم کلام بود. مدتی نیز در شهر «میرتهه» بر کرسی قضاوت و فتوا نشست. رساله ای هم به نام «عدالت علویه» در موضوع احکام قضاوت و افتاء و شرائط قاضی و مفتی نوشته است.

میر حامد حسین در شهر «میرتهه» هند، در خانه سید محمد قلی به دنیا آمد. نام اصلی او را «مهدی» نهادند. سبب شهرتش به علامه میر حامد حسین هندی، در سال 1246ه آن است که پدرش پیش از آنکه خبر تولد فرزندش را بشنود، در رؤیا جد خود «سید حامد حسین» را دیده بود. از این رو فرزند نوزادش را به این نام مشهور کرد.

میر حامد حسین وقتی به هفت سالگی رسید، پدرش او را به مکتب گذاشت. او مقدمات دروس ابتدایی را خواند آنگاه وارد مراحل بالاتری شد. مقامات حریری و «دیوان متنبی» را نزد مولی «سید برکت علی صاحب»، و نهج البلاغه را در محضر مفتی «سید عباس شوشتری» آموخت.

و سپس به فراگیری علوم عقلی در نزد «سید مرتضی خلاصة العلماء». و علوم شرعی در محضر «سید محمد سلطان العلماء». و برادر او «سید حسین سید العلماء» پرداخت. و پس از سالها تلاش و همت، تحصیلات خود را با موفقیت به اتمام رساند.

آرامگاه علامه میرحامد حسین

نخستین کار علامه میر حامد حسین

نخستین کار علامه میر حامد حسین، نقد، بررسی، تصحیح و تهذیب بعضی از کتاب‌های ارزشمند پدرش علامه سید محمد قلی بود. چرا که بسیاری از آثار پدرش، در دفاع از مکتب شیعه و پاسخ به ایرادهای مخالفان تشیع بود و شایسته بود که پسر دانشمند و فرزانه، آنها را تصحیح و چاپ و منتشر کند.

میر حامد حسین سالهایی از عمر گرانمایه خود را در این راه صرف کرد و از این رهگذر، خدمات شایانی به عالم تشیع ارزانی داشت. آنگاه خود اقدام به نوشتن کتاب‌هایی گرانقدر نمود که اینک به ذکر آنها می پردازیم:

• استقصاء الافحام، ده جلد و به فارسی است. مؤلف در این کتاب مطالبی را پیرمون قرآن کریم، حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) شرح حال بسیاری از دانشمندان اهل سنت و اصول و فروع دین، مطرح کرده است و پاسخی است به کتاب «منتهی الکلام » تالیف حیدر علی فیض آبادی حنفی، که مطالبی شبهه آمیز و بی اساس در باره شیعه داشت.
• شوارق النصوص، پنج جلد در علم کلام
• افحام اهل المین، ردی است بر کتاب «ازالة الغین» اسفار الانوار، سفرنامه حج و کربلا
• کشف المعضلات فی حل المشکلات
• العضب البتار فی مبحث آیة الغار
• النجم الثاقب فی مسالة الحاجب، کتاب فقهی در موضوع ارث
• الدرر السنیة فی المکاتیب و المنشآت العربیه
• زین الوسائل الی تحقیق المسائل، مسائل فقهی و گوناگون 
• الذرایع، در شرح شرایع محقق حلی
• عبقات الانوار فی مناقب الائمة الاطهار

عبقات الانوار

به درستی که ذکر مناقب و فضائل اهل بیت عصمت و طهارت همچون شکوفه هایی خوشبوست. خوشا به حال آن که هر صبح و شام این عطر دلنشین را استشمام میکند. عَبَقاتُ الاَنوار فی مَناقِبِ الائَمَةِ الاَطهار، مفصل‌ ترین کتاب کلامی شیعه در دفاع از عقیده امامت بر اساس مدارک مخالفان، نوشته میر حامدحسین است. میر حامد حسین موسوی لکهنوی هندی از دانشمندان قرن ۱۳ و ۱۴ هندوستان نویسنده این کتاب موسوعه حدیثی تاریخی کلامی عقیدتی است.

استعمارگران و دشمنان اسلام، همواره برای دست یافتن به اهداف شوم و غارتگرانه خود، دوست می داشتند که مسلمانان با هم اتحاد نداشته باشند و مدام با خصومت زندگی کنند. بدین خاطر گاه دانشمندانی را در میان خود مسلمانان تحریک می کردند تا با نوشتن یا گفتن حرف هایی تفرقه افکن و اختلاف آفرین، صفوف آنان را بر هم زنند و محیط زندگی برادرانه را تبدیل به بلوا و آشوب و سوء ظن و دشمنی سازند.

 میر حامد حسین این کتاب را در موضوع «مناقب ائمهٔ اطهار علیهم‌السلام» و در اصل، در رد کتابِ «تحفة اثنا عشریه» (نوشتهٔ عبدالعزیز دهلوی) نوشته‌ است. دهلوی فرزند شاه ولی‌ الله دهلوی از رهبران دیوندی و فرقه‌ های تکفیری اهل سنت است که در کتاب خود با حملات غیر مستند و با لحن توهین‌آمیز، به شیعیان اهانت بسیار روا داشته‌ است.

صاحب عبقات الانوار دربارهٔ نویسنده تحفة اثنی عشریه می‌نویسد: در این کتاب عقاید و آرای شیعه را به‌ طور عموم و فرقه اثنا عشریه را به خصوص، در اصول و فروع و اخلاق و آداب و تمامی معتقدات و اعمالشان، به عباراتی خارج از نزاکت و کلماتی بیرون از آداب و سنن مناظره و به شیوه کتب نو آموزان که به خطابه نزدیک تر است تا به برهان مورد حمله و اعتراض قرار داده… کتاب را مملو از افترائات و تهمت‌ های شنیعه ساخته‌ است.

این اثر بزرگترین و ارجمندترین کتاب اوست و از شاهکارهای علمی و اعتقادی شیعه به شمار می رود. مؤلف بزرگوار این کتاب عظیم و شگفت انگیز را در مناقب ائمه اطهار (علیهم‌السلام) و در جواب کتاب ضد شیعی سراج الهند نوشت که باعث تفرقه جبهه اسلامی هند شد.

عبقات الانوار، دارای دو منهج و هر منهج نیز مشتمل بر مجلداتی چند است منهج اول در باره اثبات دلالت آیاتی چند از قرآن مجید بر امامت است، از جمله آیه:

«انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یؤتون الزکاة و هم راکعون» سوره مائده / 55

و آیه: 

«الیوم اکملت لکم دینکم …» سوره مائده/3

و آیات فراوان دیگری که بر امامت شرعی و الهی ائمه اهل بیت عصمت و طهارت (امام علی و فرزندان معصومش عليهم السلام) دلالت می کند. همه را مورد بحث عالمانه و محققانه و گسترده قرار داده است. گفته اند این مجلد هنوز به چاپ نرسیده است و در کتابخانه عظیم مؤلف دانشمندش، در شهر لکهنو نگهداری می شود.

منهج دوم کتاب، در باره احادیث دوازده گانه‌ای است که مولوی عبدالعزیز دهلوی در کتاب «تحفه اثنی عشریه»، مغرضانه اصل یا تواتر آنها را انکار و اشکالاتی بر این احادیث شیعی وارد کرده بود. این منهج از کتاب شگفت آور و عظیم عبقات الانوار، 30 جلد است که حدود دوازده جلد آن در هندوستان و ایران به چاپ رسیده است.

احادیث دوازده گانه

هر یک از احادیث دوازدهگانه، خود یک مجلد و برخی از این مجلدات هم در چندین جلد به سبک قدیم و سنگی چاپ شده است بدین شرح:

• جلد اول از منهج دوم، در مورد حدیث غدیر. 
• جلد دوم، در موضوع حدیث منزلت. 
• جلد سوم، در باره حدیث ولایت. 
• جلد چهارم، در باره حدیث طیر. 
• جلد پنجم، شرح و بیان حدیث «انا مدینة العلم و علی بابها …». 
• جلد ششم، در باره حدیث تشبیه. 
• جلد هفتم، در باره حدیث «من ناصب علیا لخلافه فهو کافر». 
• جلد هشتم، در بیان حدیث نور «کنت انا و علی نورا …». 
• جلد نهم، در باره حدیث «رایَت». 
• جلد دهم، در موضوع حدیث «انک تقاتل علی تاویل القرآن …». 
• جلد یازدهم، در مورد حدیث «الحق مع علی …». 
• جلد دوازدهم، درباره حدیث ثقلین.