واقعه حزن‌انگیز عاشورا و شهادت امام حسین علیه‌السلام، مصیبتی است که عظیم‌تر از آن اتفاق نیفتاده است.[1] مصیبت آن روز از بقیه روزها بیشتر است[2] به نحوی که این روز با هیچ روز دیگری قابل قیاس نیست.[3]
این فاجعه که در تاریخ بشریت بی‌مانند است؛ نه تنها قلب اهل بیت علیهم‌السلام و فرشتگان الهی را به درد آورد، بلکه غضب خداوند را بر امتی برانگیخت که دست به چنین جنایتی زدند. این مصیبت عظیم، نقطه عطفی در سرنوشت امت اسلامی شد که آثار آن تا روز قیام حضرت مهدی علیه‌السلام، منتقم خون آن حضرت، ادامه دارد. در این مقاله، به بررسی ابعاد این واقعه، پیامدهای آن بر گمراهی و سرگردانی امت، و وعده الهی برای انتقام از ظالمان پرداخته‌ایم.
شهادت امام حسین و واقعه عاشورا
ماجرای عاشورا و شهادت امام حسین علیه‌السلام، یکی از دردناک‌ترین و تأثیرگذارترین وقایع تاریخ اسلام است که در روز عاشورای سال ۶۱ هجری در سرزمین کربلا رخ داد. یزید که به دنبال کشتن امام حسین علیه‌السلام بود، پس از این که در مدینه و مکه موفق به این کار نشد، با فرستادن لشکری به سمت ایشان، در راه کوفه، اجازه ورود امام به کوفه را نداد و در نهایت ایشان را به شهادت رساند. در روز عاشورا، پس از نبردی نابرابر، امام حسین علیه‌السلام و ۷۲ تن از یارانش به شهادت رسیدند و اهل بیت ایشان به اسارت گرفته شدند.
این مصیبت برای شخصی اتفاق افتاد به اتفاق ناقلان حديث، سوّمين پيشواى اهل بيت عصمت و طهارت پس از رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سرور جوانان اهل بهشت و يكى از دو اختر تابناك سپهر امامت است كه دودمان نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و آله از آن‌ها پديد آمد. امام حسین در زمره چهار نور مقدّسى است كه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به اتّفاق آنان با مسيحيان نجران مباهله انجام داد و در زمره اصحاب كساء است كه خداوند، پليدى را از آنان دور و آن‌ها را پيراسته ساخته است. وى از جمله نزديكان نبىّ اكرم صلّى اللّه عليه و آله به شمار مىآيد كه خداوند، مردم را به دوستى و محبّت آنان فرمان داده و يكى از دو امانت گران‌سنگى است كه هركس به آنان تمسّك جويد، اهل نجات و رهايى و آنكه از فرمان آن‌ها سرپيچى كند، به گمراهى و انحراف كشيده خواهد شد.
منتقم خون امام حسین علیه السلام
اهل بیت علیهم‌السلام در روز شهادت امام حسین به خداوند متعال شکایت برده‌اند[4] و ملائکه در این روز به سوی خدا، ضجهّ‌کنان، شکایت بردند[5] و خداوند نیز وعده انتقام این مصیبت را به وسیله امام زمان علیه‌السلام، به ایشان داد:
«فَأَقَامَ اللَّهُ لَهُمْ ظِلَّ الْقَائِمِ ع وَ قَالَ بِهَذَا أَنْتَقِمُ لِهَذَا.»
«پس خدا سايه حضرت قائم عليه‌السلام را به آن‌ها نشان داد و فرمود: با اين انتقام او را می‌گيرم.» [6]
از همان روز بود که چهار هزار فرشته بر سر قبر امام حسین علیه‌السلام، تا روز قیامت گریه می‌کنند.[7] سنت الهی بر این است که انسان، به سبب اعمالی که انجام می‌دهد مستوجب ثواب و یا دچار عِقاب می‌گردد. [8] در این روز بود که غضب الهی شامل حال مردم شد[9] زیرا:
«كُلٌّ يَتَقَرَّبُ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ بِدَمِهِ وَ هُوَ بِاللَّهِ يُذَكِّرُهُمْ فَلَا يَتَّعِظُونَ حَتَّى قَتَلُوهُ بَغْياً وَ ظُلْماً وَ عُدْوَاناً.»
«همه آن‌ها [می‌خواستند با] کشتن او [امام حسین علیه‌السلام]، به سوی خدا، نزدیکی جویند در حالی که امام حسین علیه‌السلام، آنان را به خدا متذکّر می‌کرد ولی ایشان نمی‌پذیرفتند تا اینکه از روی ستم و ظلم و دشمنی، او را شهید کردند.»[10]
گمراهی و سرگردانی امت پس از شهادت امام حسین
هنگامی که گروهی مرتکب ظلم، فساد یا گناهی بزرگ مانند شهادت امام حسین علیه‌السلام در کربلا شوند، این عمل نه تنها دامن خودشان را می‌گیرد، بلکه آثار آن به صورت گمراهی، تفرقه، و سلب برکت به سایر افراد جامعه نیز سرایت می‌کند. در متون دینی آمده است که پس از واقعه عاشورا، امت اسلامی دچار ضلالت، چنددستگی و دوری از شادی حقیقی شد، زیرا گناه قاتلان امام حسین علیه‌السلام، مسیر دین‌ورزی و وحدت را مختل کرد. حذیفه درباره تأثیر این عملکرد شیطانی که دامن همه امت را گرفت، این‌‌گونه روایت می‌کند:
روزی امیرالمؤمنین فرمودند: ای حذیفه... پس نوبت به حسین علیه‌السلام رسد و او کشته خواهد شد، پس لعنت و نفرین بر مردمى که پسر دختر پیامبرشان را بکشند. چنین امّتى را عزّت مباد و بر طلایه‌دارش نفرین و لعنت باد و بر آن که براى آن فاسق برنامهریزى می‌کند و کارهایش را سازمان می‌دهد. سوگند به آن که جان علی به دست اوست، این مردم پس از کشتن فرزندم حسین، همۀ عُمر را در بدبختى ضلالت و گمراهى و ستم و کج‌روى و جور و چنددستگى در دین، به سر خواهند برد و پیوسته در صدد تغییر و تبدیل احکامى که خداوند در کتاب خود فرو فرستاده و به آشکار کردن و اظهار بدعت‌ها و از بین بردن سنّت‌ها و برهم زدن دستورات دین و به کار گرفتن قیاس در موضوعات هم شکل و کنار زدن محکمات [دستورات صریح] قرآن خواهند بود تا به کلّى لباس دین اسلام از پیکر خویش برکنند و از این دین بیگانه گردند و به وادى کورى و گمراهى و سرگردانى و بدبختى نیافتن راه نجات گرفتار شوند... .[11]
بیچارگی امت اسلامی در این شد که گمراه شوند و ستم و ظلم، دامن ایشان را فراگیرد تا جایی که به مرور، لباس دین و دین‌ورزی از آنان، برکنده شود. در روایتی دیگر، گزارش می‌شود که این امت گناهکار، هرگز طعم شادی واقعی را نخواهد چشید. امام صادق علیه‌السلام فرمودند: هنگامى که حسین علیه‌السلام کشته شد، اهل ما شنیدند قائلى در مدینه میگفت: امروز بلاء بر این امّت نازل شده، دیگر سرور و شادى نخواهند دید تا وقتى که قائم شما قیام کند و سینهها را با قیامش شفا داده و دشمنانتان را بکشد و در مقابل آن تنها ماندهاى که خونش قصاص نشد و به انتقام آن تنها ماندههایى را بکشد. اهل ما از شنیدن این صدا به فزع آمده... عرض کردم: فدایت شوم: این فریادکننده چه کسى بود؟ حضرت فرمودند: ما نمی‌بینیم او را مگر جبرئیل علیه‌السلام و همین‌قدر بدان اگر از خداوند اذن میداشت، چنان صیحه می‌زد که جملگى قالب تهى کرده و روحشان به جهنّم روانه می‌شد ولى مهلتشان داد تا به گناهان خویش افزوده و عذاب الیم و دردناک را براى خود فراهم کنند.[12]
اختلاف میان مسلمانان
نفس‌الامر اختلاف میان مسلمانان، حاصل از شهید کردن سبط نبی اکرم صلی الله علیه وآله است. ابن عباس روایت کرده است: مَلَکی که از برای حضرت رسول صلی الله علیه وآله خبر شهادت حضرت امام حسین علیه‌السلام را آورد، جبرئیل بود، بال‌های خود را گشوده بود و به صدای بلند می‌گریست و تربت آن جناب را با خود آورده بود، بوی مشک از آن تربت ساطع بود، پس حضرت رسول صلی الله علیه وآله فرمود: آیا رستگار خواهند شد امتّی که فرزند دلبند من و فاطمه علیها‌السلام را شهید کنند؟ جبرئیل گفت: حق تعالی اختلاف در میان ایشان خواهد افکند که دل‌های ایشان با یکدیگر موافق نباشد.[13]
به همین سبب شد که حتی انجام صحیح برخی امور شرعی و دینی نیز مختل گردید. کسانی که دست از دامان اهل بیت علیهم‌السلام بریدند و در مکتب مخالفان ایشان، رشد و نمو پیدا کردند، مشمول این نفرین الهی گردیدند. امام صادق علیه‌السلام فرمودند:
زمانى كه حسين بن على عليه‌السلام را به ضربت شمشير از پا درآوردند، و براى جدا كردن سر مطهّرش شتاب كردند، مناديى از درون عرش ندا داد كه: الا اى امّت سرگردان گمراه بعد از پيامبر خود، خدا شما را نه براى عید قربان توفيق دهد! و نه فطرى. و در خبر ديگر: نه براى روزهاى و نه براى فطرى. سپس امام صادق عليه‌السلام فرمود: پس لا جرم ايشان توفيق نيافتهاند، و نخواهند يافت، تا زمانى كه منتقم خون حسين بن على عليه‌السلام قيام كند.[14]
تعابیر «امت سرگردان گمراه» و «امت ظالم و قاتل عترت پیامبرش»[15] نشان از اوج بزهکاری کسانی است که در شهادت امام حسین علیه‌السلام شرکت داشتند و دارند.[16] اینان همان کسانی هستند که از شادی بر کشته شدن امام حسین علیه‌السلام، چهار مسجد کوفه را تجدید بنا کردند[17] و به تبرک بر این فاجعه، روز عاشورا را روزه می‌گیرند.[18]
از گناه این قوم به خداوند متعال پناه می‌‌بریم و از او خواستاریم تا ما را در زمره کسانی قرار دهد که قلب‌شان از شهادت حجّت خدا، غمگین بوده و دشمنی با دشمنان ایشان، سرلوحه زندگی و اعتقادات‌شان باشد.
خلاصه و جمع‌بندی
در این مقاله بیان شد که واقعه عاشورا و شهادت امام حسین علیه‌السلام در سال ۶۱ هجری، مصیبتی بی‌مانند در تاریخ اسلام است که نه تنها اهل بیت و فرشتگان را داغدار کرد، بلکه غضب الهی را بر امتی گناهکار نازل ساخت. این فاجعه، که در کربلا به دست لشکر یزید رقم خورد، امت اسلامی را به گمراهی، تفرقه و سلب شادی حقیقی گرفتار کرد، به‌گونه‌ای که لباس دین از تنشان برکنده شد و تا قیام امام زمان علیه‌السلام، منتقم خون حسین، ادامه دارد. شهادت سومین امام شیعیان، که از نزدیک‌ترین یاران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله بود، مسیر وحدت و دین‌ورزی را مختل ساخت و نشان داد که گناه یک گروه چگونه می‌تواند جامعه را به سرگردانی و عذاب الهی دچار کند.
[1] مصباح المتهجد، ج2، ص775: مُصِيبَةٍ مَا أَعْظَمَهَا وَ أَعْظَمَ رَزِيَّتَهَا فِي الْإِسْلَامِ وَ فِي جَمِيعِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض.
[2] علل الشرایع، ج1، ص225-226.
[3] امالی (صدوق)، ص116و 462.
[4] تفسیر فرات کوفی، ص149.
[5] کافی، ج1، ص465.
[6] همان.
[7] کامل الزیارات، ص83.
[8] توحید (صدوق)، ص356.
[9] کافی، ج1، ص368.
[10] خصال، ص462.
[11] الغیبة (نعمانی)، ص143.
[12] کامل الزیارات، ص336.
[13] کامل الزیارات، ص61.
[14] کتاب من لا یحضره الفقیه، ج2، ص175.
[15] کافی، ج4، ص169.
[16] نهج البلاغه، ص499.
[17] کافی، ج3، ص490.
[18] کافی، ج4، ص146-147.
ایتا
بله
اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید