سبک زندگی اسلامی چیست؟
سبک زندگی اسلامی، الگویی جامع و فراگیر برای زندگی است که بر اساس آموزه‌های قرآن و سنت پیامبر و اهل بیت علیهم السلام شکل گرفته است. سبک زندگی اسلامی را می‌توان از ابعاد گوناگون، مانند بعد فردی، خانوادگی، اجتماعی و ... مورد بررسی قرار داد. هر سبک زندگی بر اساس اصول و اعتقادات اولیه آن مکتب شکل می‌گیرد. اصول سبک زندگی اسلامی مانند اعتقاد به خدای یکتا، بی‌نیازی خداوند از مخلوقات، اصل بندگی خداوند و خدامحوری، عدالت الهی، قیامت و زندگی اخروی از جمله اصولی است که اعتقاد به آن‌ها موجب ایجاد تمایز بین سبک زندگی اسلامی و سایر مکاتب می‌شود.
در روایات ما توصیه‌های گوناگونی در تمام ابعاد زندگی هست که عمل به آن‌ها موجب زندگی سالم در دنیا، و سعادت در آخرت می‌شود. با تحقیق و بررسی این روایات می‌توان به یک سبک زندگی جامع و کامل رسید. پرداختن به هر یک از ابعاد زندگی مجال جداگانه‌ای می‌طلبد که هدف این مقاله نیست. در این جا به عنوان نمونه به یک حدیث از امام رضا علیه السلام درباره وقت‌گذاری‌های روزانه می‌پردازیم.
حدیث امام رضا علیه‌السلام درباره تقسیم اوقات زندگی
امام رضا علیه‌السلام فرموده اند: إجتَهِدوا أن یَکونَ زَمانُکُم أربَعَ ساعاتٍ: ساعَةً مِنهُ لِمُناجاةِ اللّه ِ. و ساعَةً لِأمر المَعاشِ و ساعةً لِمُعاشَرَةِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذینَ یُعَرِّفُونَ عُیُوبَکُم و یَخلِصونَ لَکُم فِی الباطِنِ و ساعَةً تَخلُونَ فِیها لِلَذّاتِکُم و بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ. (فقه الرّضا علیه‌السلام، ص۳۳۷)
بکوشید که زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید: زمانی برای مناجات با خدا؛ زمانی براى تأمین معاش؛ زمانی براى معاشرت با برادران و معتمدانى که عیب‌هایتان را به شما می‌شناسانند و در دل شما را دوست دارند؛ و ساعتی براى کسب لذّت‌هاى حلال. با این زمان توانایى انجام دادن سه بخش دیگر را به دست می‌آورید.
در این روایت الگویی جامع و کامل برای مهمترین اوقات در زندگی ترسیم شده است. دین اسلام، نگاه تک بعدی به زندگی ندارد. همان گونه که در زندگی باید زمانی را برای ارتباط با خداوند و مناجات اختصاص داد، زمانی هم باید برای کار و فعالیت‌های اقتصادی در نظر گرفت. و در کنار این‌ها، ارتباط با دوستان همدل باید بخشی از برنامه‌های زندگی باشد. در این روایت، امام رضا علیه السلام به زمانی برای تفریحات حلال هم اشاره می‌کنند که به واسطه آن می‌توان به سایر امور پرداخت.
اسلام یک سبک زندگی معتدل را ارائه می‌کند که نه در پرداختن به دنیا افراط داشته باشد، و نه آن که همانند درویشان، از کار و تلاش دست بردارد. و نکته‌ی مهم آن است که در تمام امور، من جمله کار، تفریح، معاشرت و ...، رضایت خداوند را درنظر داشته باشد.
تاثیر رسانه بر سبک زندگی
رسانه‌ها و محصولات رسانه‌ای، از مهمترین عوامل اثرگذار بر شکلگیری سبکهای نوین زندگی یا تغییر سبکهای زندگی است؛ در شرایط کنونی بسیاری از کشورها با ابزار رسانه، هم در پی تثبیت فرهنگ خود و واکسینه کردن آن در برابر هجوم فرهنگی بیگانه هستند و هم از این ابزار برای معرفی فرهنگ خویش به دیگر جوامع بهره می‌برند.
آموزش رسانه‌ای برخلاف آموزش در مدرسه و دانشگاه، بسیار شیرین است. در این آموزش خبری از امر و نهی و تکلیف نیست. این آموزش زمانی اتفاق می‌افتد که ما خسته از کارهای روزانه، در حال استراحت هستیم؛ بنابراین مایل نیستیم به تفکر و تحلیل آن بپردازیم؛ در نتیجه به راحتی مفاهیم مدنظر رسانه در ذهن ما می‌نشیند.
متاسفانه غالبا ارزش‌هایی که از طریق رسانه‌ها منتقل می‌شوند با ارزش‌ها و سبک زندگی اسلامی در تضاد هستند. مثلا مصرف‌گرایی، فردگرایی، تجمل‌گرایی، لهو و لعب و ... از جمله مواردی است که در فضای رسانه‌ای بسیار زیاد تکرار می‌شود. تاثیر این دیدگاه‌ها که از طریق رسانه‌ها القا شده است، به راحتی در تمام دنیا، من جمله جوامع اسلامی قابل مشاهده است.
در این دوران، و با وجود این شرایط، دیگر نمی‌توان بدون بینش و بصیرت و بی‌برنامه زندگی کرد. بی‌برنامه بودن امروزه بسیار خطرناک‌تر از بی‌برنامگی در دوران‌های گذشته است. این چالش تنها پیش روی مسلمانان و جامعه مذهبی نیست، لازمه‌ی زندگی در دوران ما، شناخت صحیح از دوران ما و آینده است. در این دوران، رسانه نقش پررنگی در زندگی ما دارد، بنابراین شناخت رسانه در گام اول، و استفاده‌ی مؤثر از آن در گام دوم، لازمه‌ی زندگی برای هر انسان است.
نقش رسانه در ترویج سبک زندگی اسلامی
همان طور که می‌دانیم، رسانه ابزاری قدرتمند و در دسترس همگان است. چرا از این ابزار قدرتمند و محبوب برای ترویج سبک زندگی اسلامی استفاده نشود؟ در گذشته راه و روش زندگی، نسل به نسل منتقل می‌شد، اما امروزه کودکان و نوجوانان در فضای مجاز به دنبال روشی جدید و متفاوت با نسل‌های گذشته برای زندگی می‌گردند. هر چند که هنوز هم نهاد خانواده، مدرسه و جامعه نقش مهمی در شکلگیری هویت کودکان و نوجوانان ایفا می‌کنند؛ اما باید بپذیریم که با گذشت زمان، نقش این نهادها کم‌تر و نقش رسانه بیشتر می‌شود. علاوه بر این همان پدر و مادر هم ممکن است تحت تاثیر پیام‌های رسانه‌ای باشند و خوراک فکری خود را از آن دریافت کنند. پس لازم است تا دغدغه‌مندان مذهبی و فعالان حوزه تعلیم و تربیت، فعالانه در حوزه رسانه حضور داشته باشند.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی در ترویج سبک زندگی اسلامی با چالش‌هایی همراه است. پراکندگی اطلاعات، ترویج فرهنگ غربی، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و هجمه‌های فرهنگی از جمله مهمترین چالش‌هایی هستند که در این زمینه وجود دارند. برای مقابله با این چالش‌ها، تولید محتوای جذاب و باکیفیت، استفاده از زبان ساده و قابل فهم، تعامل با مخاطبان، تشکیل گروه‌ها و کانال‌های تخصصی، مبارزه با شایعات و اطلاعات نادرست و همکاری با سایر فعالان فرهنگی از جمله راهکارهای مهم هستند.
برای ترویج اصول سبک زندگی اسلامی، باید به طور مؤثر از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد و برنامه‌ریزی دقیقی در تولید محتوای جذاب و باکیفیت داشت. محتوا می‌تواند در قالب‌های متنوعی از جمله فیلم، پادکست، پست در شبکه‌های اجتماعی و دوره‌های آموزشی آنلاین و آفلاین ارائه شود. با توجه به پتانسیل بالای این پلتفرم‌ها، می‌توان امیدوار بود که در آینده شاهد گسترش بیشتر فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی در فضای مجازی باشیم.
ایتا
بله
اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید