شاید شما بعنوان یک مربی دینی بارها با خود فکر کرده‌اید که «چرا هرچقدر تلاش می‌کنم، آن اثرگذاری لازم در فعالیت‌های تربیتی‌ام اتفاق نمی‌افتد؟»
نکته‌ی مهمی که برخی مربیان اعتقادی از آن غافل‌اند آن است که تربیت صرفا در «کلاس درس» نیست، بلکه عوامل دیگری هم در تربیت دینی نقش دارد. عواملی مثل رسانه، خانواده و...
همراهی خانواده نقش مهمی در اثرگذاری آموزش‌های مربیان اعتقادی دارد؛ اگر خانواده‌ها همراهی لازم را نداشته باشند، تلاش‌های مربی اعتقادی تقریبا درجا زدن است!
- برای مثال معلم دینی شاگرد خود را تشویق می‌کند که در ایام خاصی مثل محرم، یک مداحی کوتاه در جمع خانواده خود بخواند، اما کودک با تمسخر خانواده مواجه می‌شود و از انجام این کار صرف‌نظر می‌کند.
- مربی اعتقادی از دانش‌آموز می‌خواهد به مکان‌های خاصی مثل نمایشگاه قرآن برود، اما خانواده‌ها برنامه میهمانی می‌چینند، مسافرت می‌روند و یا به هر علتی همراهی نمی‌کنند.
- معلم دینی، قرآن را با لحن عربی آموزش می‌دهد اما کودک در خانواده، قرآن را با لحن فارسی می‌آموزد.
- و...
نمونه‌های این موضوع بسیار زیاد است؛ اما آنچه مهم است این است که مربیان دینی باید «همراهی خانواده‌ها با برنامه آموزشی و تربیتی» را بعنوان عاملی مهم و اثرگذار، به رسمیت بشناسد و تلاش کند این همراهی را برانگیزند.
دکتر کارن مپ (Karen L. Mapp) در دانشگاه هاروراد، پژوهشی در خصوص لزوم همراهی خانواده‌ها انجام داده است و این پژوهش‌ها، طی آموزش‌های رایگان و آفلاین تحت عنوان “Introduction to Family Engagement in Education” قابل مشاهده است. (دکتر کارن ال. مپ، استاد ارشد آموزش در دانشکده تحصیلات تکمیلی هاروارد (HGSE) و مدیر دانشکده برنامه کارشناسی ارشد سیاست و مدیریت آموزش است. در طول بیست سال گذشته، تمرکز تحقیقات و فعالیت‌های کارن بر ایجاد مشارکت بین خانواده‌ها، اعضای جامعه و معلمان برای حمایت از پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و بهبود مدارس بوده است.)
برخی راهکارها برای همراه کردن خانواده‌ها با مربیان دینی
راهکارهای مختلفی وجود دارد، و خود مربی اعتقادی باید با خلاقیت خود و با توجه به نیازهای موجود، راهی را برگزیند. ما در اینجا به ارائه برخی راهکارها می‌پردازیم:
الف) برگزاری جلسات حضوری برای تعامل بیشتر مربیان دینی و والدین
مهمترین روشی که می‌توان به کار گرفت، برگزاری جلسات حضوری برای خانواده‌ها می‌باشد. این جلسات بهترین بستری است که والدین و مربیان می‌توانند در آن تعامل داشته باشند و دغدغه‌های خود را مطرح کنند.
در این جلسات باید چند کار صورت بگیرد:
1. اهمیت مشارکت خانواده‌ها به آن‌ها گفته شود
درخصوص اهمیت مشارکت خانواده‌ها، تحقیقاتی انجام شده است مثل مقاله «تأثیر مشارکت والدین بر کیفیت زندگی تحصیلی و سازگاری دانش‌آموزان» نوشته «عیسی برقی» و نتیجه آمارها که از مطالعه رویکرد گروهی از دانش‌آموزان بدست آمده است، نشان می‌دهد که مشارکت والدین در کیفیت تحصیل دانش‌آموزان نقش دارد.
باید به والدین گفته شود که خانواده نهادی است که در آن، با ایجاد محبت و حمایت، کودکان می‌توانند رشد بیشتری داشته باشند. پدر و مادرها، الگوهای کودکان هستند، بنابراین اگر پدر و مادر رفتاری مغایر آموزش‌های مربیان دینی داشته باشد، کودک دچار دوگانگی شده، از آنجا که می‌خواهد در خانواده مورد پذیرش واقع شود، ممکن است الگوی رفتاری خانواده را به آموزه‌های مربیان اعتقادی خود ترجیح بدهد، آنگاه تربیت دینی مطلوب مربی، محقق نخواهد شد.
همچنین مربی دینی پس از پایان ساعت کلاس، نظارتی بر دانش‌آموزان ندارند اما والدین در خانه می‌توانند رفتارهای فرزندان خود را تحت‌نظر داشته باشند و این خود به برنامه‌های تربیتی مربیان، کمک می‌کند.
اگر والدین نگاهی منفی نسبت به برنامه‌های مربیان داشته باشند، و یا در جریان برنامه‌های آموزشی مدرسه نباشند و همکاری لازم را نداشته باشند، کودکان احساس دلگرمی و پذیرش از سوی خانواده خود را نخواهند داشت و برنامه‌های تربیتی، کم‌اثر خواهد شد.
2. برنامه‌های تربیتی مدرسه، به والدین گفته شود
تربیت دینی فرآیندی است که هم زمان زیادی می‌طلبد و هم باید غیرمستقیم باشد. گاهی معلمان، برنامه‌های تربیتی خاصی برای دانش‌آموزان دارند که شاید والدین متوجه این رویکرد و سیر تربیتی نشوند، و به همین دلیل همکاری نکنند. در این راستا مربیان دینی می‌بایست برنامه‌های تربیتی خود را صادقانه با والدین درمیان بگذراند و اهمیت آن را بدان‌ها نشان دهند. باید بتوانند والدین را قانع کنند که این مسیر تربیتی، به چه نتایج مطلوبی خواهد رسید؛ وقتی والدین و مربیان، در فضای ذهنی واحدی قرار گیرند، آنگاه احتمال همراهی والدین بیشتر خواهد بود.
در این راستا لازم است مربیان، با شیوه‌های اقناع مخاطب آشنا باشند.
3. برنامه‌های کاربردی برای خانواده‌ها گذاشته شود
مربیان نباید این جلسات را فقط محدود به بیان اهداف تربیتی خود به خانواده‌ها کنند، بلکه می‌بایست برنامه‌های ویژه برای والدین نیز در آن قرار داده شود تا والدین احساس کنند حضورشان برای دانش‌افزایی شخصی خودشان بسیار مفید است و تمایل بیشتری به مشارکت داشته باشند.
این برنامه‌های ویژه والدین می‌تواند کارگاه‌های مهارت‌افزایی، کلاس‌های دانش‌افزایی یا هرچیزی باشد که مورد ابتلا و نیاز والدین است. درخصوص موضوعات مطرح شده، می‌بایست به‌روز تصمیم گرفت، و حتی می‌توان پیش از برگزاری این کلاس‌ها از خود والدین نظرسنجی به عمل آورد که کدام کارگاه‌ها بیشتر مورد نیازشان است.
4. گزارش‌های مرتب ارائه شود
در این جلسات مربیان باید درمورد عملکردهای خود گزارش دهند؛ بدین‌ترتیب والدین هم اعتمادشان جلب می‌شود، و هم همراهی‌شان در برنامه‌های تربیتی مربیان دینی بیشتر می‌شود. مربیان می‌بایست از والدین بازخورد نیز دریافت کنند.
5. ارتباط موثر با والدین برقرار شود
در این جلسات، باید والدین احساس کنند که بدان‌ها توجه ویژه می‌شود. اگر امکان دارد، با هرکدامشان ارتباط جداگانه برقرار شود. مربی در این ارتباطات باید شنونده فعال باشد و به سخنان آنان خوب گوش دهد و با ارئه بازخورد، نشان دهد که حرف‌هایشان شنیده شده است، و تا حد امکان سعی کند نشان دهد که مشکلاتی که این او درمورد فرزندش جلسات قبل مطرح کرده بود، پیگیری و رسیدگی شده است؛ سپس بعد از ایجاد تعامل مثبت با والدین، به بیان دیدگاه‌ها و برنامه‌های تربیتی خود بپردازد.
والدین وقتی احساس کنند که بدان‌ها توجه ویژه شده و به حرف‌هایشان گوش داده شده، احساس بهتری پیدا می‌کنند و تعاملشان با معلمان دینی بیشتر می‌شود.
اگر امکان ارتباط جداگانه با والدین نبود، لااقل استقبالی گرم با هرکدامشان انجام شود و فضایی صمیمی و احترام‌آمیز برایشان فراهم شود. همچنین از حضور ایشان قدردانی به عمل آید.
6. زمان برگزاری جلسات، با والدین هماهنگ شود
پیش از برقراری جلسه، تا حد امکان نظرسنجی شود که زمان برگزاری جلسات چه زمانی باشد که حضور حداکثری والدین میسر شود.
7. نحوه برخورد با والدینی که حضور پیدا می‌کنند و آن‌ها که حضور ندارند
لازم است با والدینی که در جلسه حضور پیدا نکرده‌اند، تماس گرفته شود و علت عدم حضورشان پیگیری شود. پیگیری مداوم نشان‌دهنده اهمیت کار است؛ سپس خلاصه جلسه برایشان بازگو شود که احساس نکنند از اطلاعات مهم مدرسه، جا مانده‌اند.
همچنین برای والدینی که در جلسات شرکت کرده‌اند، امتیازها و تشویق‌های ویژه‌ای در نظر گرفته شود، مثل امکان بهره‌مندی از مشاورین برجسته، امکان دستیابی به منابع آموزشی، اولویت در مشارکت برای تصمیم‌گیری‌های مدرسه و...
ب) برگزاری جلسات غیرحضوری برای تعامل مربیان اعتقادی و خانواده‌ها
مربیان دینی باید شیوه ارتباط با والدین را تنوع بخشند و فقط محدود به جلسات حضوری نباشند؛ گاهی جلسات آنلاین و مجازی، گاه تماس‌های تلفنی، و یا گاه ارتباط از طریق شبکه‌های اجتماعی و... می‌تواند موثر باشد.
ج) مشارکت در فعالیت‌های مرتبط با تربیت دینی
گاه به‌جای دعوت از والدین برای شرکت در جلسه اولیاء، می‌توان مشارکت آن‌ها را از طریق فعالیت‌های جانبی و فوق‌برنامه‌ها افزایش داد. در بستر این فعالیت‌ها، می‌توان مسقتیم یا غیرمستقیم به گفتگوی سازنده با اولیاء پرداخت.
1. والدین در فوق‌برنامه‌ها مشارکت داده شوند
مناسب است که مربی دینی در تصمیم‌گیری‌های خود در خصوص برنامه‌هایی مثل اردوهای علمی، تفریحی، زیارتی، و یا سایر فعالیت‌های فرهنگی و... نظر والدین را جویا شود و حتی از کمک خود ایشان استفاده کند. وقتی والدین احساس کنند که درگیر تصمیم‌گیری‌ها و کارها هستند، تمایلشان برای ارتباط‌گیری با معلم و همراهی با ایشان بیشتر می‌شود.
2. بستر تعامل بین خود والدین برقرار شود
گروه‌هایی ویژه والدین تشکیل داده شود که در آن والدین بتوانند درمورد امور تربیتی، باهم گفتگو و تبادل نظر کنند و از تجربیات هم استفاده کنند.
3. برنامه‌های مشترک بین خانواده‌ها و دانش‌آموزان برقرار شود
برنامه‌های مشترکی مثل انواع مسابقات، ورزش، برنامه‌های آشپزی و... به تعامل والدین و فرزندان در محیط آموزشی و سپس به افزایش تعامل بین والدین و مربیان، می‌‌انجامد. اگر هم امکان فعالیت مشترک بین والدین و دانش‌آموزان فراهم نباشد، لااقل باید بستری فراهم شود که خانواده‌ها بتوانند فعالیت‌های فوق برنامه‌ی فرزندان خود را مشاهده کنند.
لزوم همراهی خانواده با مربیان دینی
در این نوشتار دانستیم که مربیان دینی اگر بخواهند اثرگذاری تربیت دینی خود را افزایش دهند، لازم است مشارکت و همراهی خانواده‌ها را جلب کنند. در این راستا راهکارهایی نیز داده شد؛ چیزی که بسیار مهم است آن است که مربیان دینی به والدین بگویند که همراهی و مشارکت آن‌ها چقدر اهمیت دارد و سعی کنند با قانع کردن پدر و مادرها درخصوص شیوه تربیتی خود و همچنین با استفاده از راهکارهای دیگر، همراهی آنان را برانگیزند.
ایتا
بله
اینستاگرام
دیدگاه خود را بنویسید